70% là đủ ra quyết định

Jeff Bezos, nhà sáng lập Amazon, từng gửi cho các cổ đông một lá thư giải thích về cách thức ra quyết định của ông. Bezos tuyên bố trong thư rằng ông tin các quyết định là tối ưu khi người ra quyết định nắm được khoảng 70% thông tin cần thiết. Ông viết rằng bất cứ quyết định nào dựa trên ít hơn 70% thông tin sẽ dẫn đến hậu quả tồi tệ, nhưng bất cứ thứ gì bạn nắm được 70% trở lên là quá đủ để ra quyết định, và không cần thiết phải chờ nốt 30% còn lại chúng ta mới có thể hành động.

Vì chờ đợi thứ gì hoàn hảo chỉ phí thời gian. “Quy tắc 70%” của Bezos có thể áp dụng cho nhiều việc: bạn có thể cho một dự án đi vào hoạt động khi nó đạt đến trạng thái 70% ổn thỏa. Một ý tưởng có thể đi vào thực tế ngay khi chúng ta đánh giá được 70% mức độ khả thi của nó.

Trong thực tế, quy tắc này có hiệu quả, vì hai lý do: đầu tiên, trạng thái hoàn hảo tồn tại rất ít, và không bao giờ có một dự án lý thuyết đạt được sự tối ưu trong tưởng tượng ấy; thứ hai, những người cầu toàn thường phải trả chi phí cơ hội lớn, nếu không hành động vào đúng thời điểm; thứ ba, có sự khác biệt lớn giữa chủ nghĩa hoàn hảo thích nghi – là sự phấn đấu đạt đến trạng thái hoàn hảo, trong khi chấp nhận rằng mọi thứ sẽ không bao giờ hoàn hảo, và chủ nghĩa hoàn hảo độc hại – phấn đấu đạt đến sự hoàn hảo cực đoan đến mức không chấp nhận thứ gì khác.

HLV Didier Deschamps, sau khi dẫn dắt Pháp vượt qua Ma-rốc để có mặt trong trận chung kết World Cup thứ hai liên tiếp, thừa nhận rằng đội bóng của ông là “không hoàn hảo”, không chỉ trong trận bán kết, mà kể cả trận thắng đội tuyển Anh 2-1 tại tứ kết. Trong cả hai trận, Pháp có nhiều thời điểm trông không giống một nhà đương kim vô địch thế giới, nhưng  rốt cục thì với một đội hình bị tàn phá bởi bệnh tật và chấn thương, chỉ có kết quả mới quan trọng.

Ma-rốc đã khiến các cầu thủ Pháp toát mồ hôi hột. Trong hầu hết thời gian của trận đấu, với khả năng càn quét của Sofyan Amrabat và những pha xuyên phá hiệu quả ở cánh của Hakimi và Hakim Ziyech, Ma-rốc thậm chí ép sân Pháp còn “gắt” hơn những gì tuyển Anh làm được hôm thứ Bảy. Sau khi để thủng lưới sớm, các cầu thủ của ông Walid Regragui đã tấn công không ngừng nghỉ, dâng cao, chấp nhận rủi ro và thực tế đã ở rất gần bàn gỡ hòa, cho đến khi Randal Kolo Muani ghi bàn thứ hai cho Pháp.

“Lẽ ra chúng tôi có thể chơi tốt hơn”, Deschamps nói với báo giới về trận bán kết. “Nhưng chúng tôi đã có mặt ở chung kết và hai đội đá chung kết hẳn là sẽ chơi tốt hơn so với chính họ từ đầu giải đến giờ. Có lẽ đội mắc ít lỗi hơn sẽ là đội chiến thắng”.

Trong cái khó ló cái khôn

Dường như ông Deschamps đã quen làm việc trong trạng thái chênh vênh này. Hãy nhớ lại trận chung kết World Cup với Croatia 4 năm trước: Pháp đã thắng 4-2, nhưng đấy cũng là trận đấu mà họ mắc rất nhiều sai lầm và phải đi sửa chữa mệt bở hơi tai. Những gì xảy ra ở trận gặp Ma-rốc cũng tương tự như vậy. Pháp để lộ rất nhiều khoảng trống ở hàng thủ và may mắn giúp họ không bị thủng lưới. Tất nhiên, họ vẫn biết cách thể hiện đẳng cấp riêng của mình, nhưng về mặt chi tiết, Pháp hầu như không thể kiểm soát tốt thế trận đúng với những gì các CĐV của họ kỳ vọng.

Nhưng vào đến chung kết cũng có thể xem như thành quả ngoài mong đợi. Họ đã đến Qatar mà không có Presnel Kimpembe, N’Golo Kante, Paul Pogba, Christopher Nkunku và phút chót là Karim Benzema vì chấn thương. Sau đó, họ mất Lucas Hernandez vì đứt dây chằng chéo trước, và đến trước trận bán kết, đến lượt Dayot Upamecano và Adrien Rabiot, những người rất quan trọng ở giải lần này, bị ốm và không thể tiếp tục thi đấu.

Deschamps đã quản lý đội tuyển Pháp với đúng tinh thần “70% là đủ”: Pháp hầu như không chơi quá tưng bừng trong một trận đấu cụ thể nào, nhưng vẫn đạt được mục tiêu, với các phương án dùng người rất quyết đoán của ông. Và chính trong sự thiếu hụt ấy, Deschamps đã thích nghi và tìm ra các phương án mới. 

Chỉ có 5 người trong đội hình xuất phát trước Ma-rốc đã đá chính trong trận chung kết World Cup 2018: Marcus Thuram (8 lần khoác áo) và Randal Kolo Muani (4 lần) là những người mới toanh, nhưng ông Deschamps đã không ngần ngại tung họ vào sân để tiêu diệt sức kháng cự của Ma-rốc. Và sự mạnh dạn này đã có hiệu quả, nhưng rất nhiều quyết định khác trước đó, như là tin dùng Tchouameni, Rabiot, và giờ là Fofana. Deschamps không bao giờ cầu toàn.

Đấy có thể là đội Pháp không hoàn hảo bậc nhất, nhưng nhiều khả năng sẽ là đội Pháp vĩ đại nhất trong lịch sử. World Cup chỉ còn một trận, và với Deschamps, mọi thứ vẫn đang hoàn hảo, theo định nghĩa của riêng ông.